ذرت بعد گندم و برنج جزو پر مصرف ترین غلتات در جهان می باشد. و علاوه بر تولید آرد و نشاسته ی ذرت مصرف زیادی در تولید روغن نباتی دارد. ذرت علوفه ای نیز مهم ترین غذای دام محسوب می شود. پرورش اصولی ذرت دانه ای یا علوفه ای به نور خورشید و گرمای هوا ،آبیاری صحیح، تغذیه ی مناسب بستگی دارد. و چنانچه موارد گفته شده به درستی رعایت شود می توان محصولی باکیفیت و در تناژ بالا تولید کرد.
◾️آبیاری ذرت
نیاز آبی محصول ذرت بسته به شرایط آب و هوایی، نوع خاک ، نرخ تبخیر و تعرق، منابع آبی موجود و نوع روش آبیاری ذرت از ۲_۱۵ بار متفاوت است. مطالعات علمی نشان می دهد میزان آب مورد نیاز ذرت در کشت اول در حدود ۸ هزار لیتر در هکتار است. که در مناطق گرم و خشک کشور به ۹_۱۰ هزار لیتر در هکتار هم می‌رسد.
آب مورد نیاز ذرت در کشت دوم نیز ۶۵۰۰ لیتر عنوان شده است.
◾️ مراحل رشد گیاه ذرت
- جوانه زدن
- به ساقه رفتن
- پیدایش گل نر
- پیدایش گل ماده
- تشکیل دانه
- شیری شدن دانه
این محصول نسبت به آب بسیار حساس بوده و اگر هر یک از مراحل رشد به ویژه مرحله ی بزرگ شدن شاخ و برگ ها و گل دهی و دانه بستن دچار تنش آبی شود ؛ بر کیفیت محصول نهایی تاثیر منفی خواهد گذاشت.
◾️ مقدار آب مورد نیاز ذرت
دوره ی آبیاری ذرت نیز بستگی به روش آبیاری، بافت خاک و اقلیم هر منطقه دارد. معمولاً دوره آبیاری بین ۸-۱۰ روز یک بار توصیه میشود. همچنین آبیاری اول و دوم گیاه بخصوص در مناطق گرم و خشک با فاصله ۳_۴ روز باید انجام شود تا از بدسبزی و کاهش تراکم بوته، جلوگیری گردد.
اگر زمین کشاورزی قبل از کشت رطوبت کافی نداشته باشد؛ به منظور تسریع در جوانه زنی آبیاری یک بار قبل از کشت باید انجام شود. البته در مناطق معتدل که باران کافی می بارد نیازی به ابیاری قبل از کشت نیست.
همچنین میزان آبیاری در طول دوره ی رشد گیاه متفاوت است. معمولا گیاه اوایل رشد که کوچکتر هست به میزان آب کمی نیاز دارد و رفته رفته با بزرگتر شدن و گل دهی و دانه بستن نیاز آبی گیاه نیز افزایش پیدا می کند.
◾️ عوامل موثر بر آبیاری
– شرایط آب و هوایی :
یکی از مهم ترین عوامل که بر تعداد دوره های آبیاری تاثیر می گذارد. شرایط اقلیمی هر منطقه است. در مناطقی که درجه حرارت بالا ، رطوبت پایین و هوا بادی است؛ معمولا نرخ تبخیر و تعرق ذرت بالا می رود و به دفعات آبیاری زیادی نیاز دارد.
– نوع خاک :
خاک های رسی و سنگین معمولا آب بیشتری را در خود نگه می دارد .در نتیجه گیاه می تواند به مدت طولانی رطوبت مورد نیاز خود را از خاک دریافت کند. اما در خاک های سبک و شنی که جذب آب کمتر هست. تعداد دفعات آبیاری باید زیادتر شود.
– روش آبیاری :
در روش های آبیاری سنتی مقدار آب مصرفی به شدت بالاست. در حالی که در روش های قطره ای آب دقیقا به محل ریشه هدایت می شود و مقدار مصرف آب کاهش پیدا می کند.
◾️روش های آبیاری ذرت
در گذشته آبیاری ذرت به روش سنتی ( جوی و غرقابی) آبیاری میشده است. حتی امروزه نیز در برخی مناطق این روش ادامه دارد. روش های سنتی نیازمند آب در حجم زیاد هستند و با توجه به کمبود بارش ها و منابع قابل دسترس آب این روش دیگر مقرون به صرفه نیست. همچنین در روش های سنتی آبیاری زمین به صورت یکنواخت انجام نمی شود.
به همین دلیل استفاده از روش های آبیاری نوین به یکی از بهترین روش های آبیاری ذرت تبدیل شده است. که علاوه بر تامین آب مورد نیاز گیاه؛ میزان هدر رفت آب کاهش میابد و در زمین هایی با پستی و بلندی های زیاد قابل اجراست.
◾️آبیاری قطره ای
یکی از بهترین روش های آبیاری نوین برای آبیاری محصول ذرت آبیاری قطره ای است. و به صورت های مختلف تحت فشار ؛ سطحی نواری (نوار تیپ) و زیر سطحی بسته به شرایط مالی کشاورز ، وسعت زمین و … قابل اجراست.
در روش های آبیاری قطره ای به دلیل اینکه آب به مقدار مورد نیاز و دقیقا در محل ریشه ریخته می شود؛ در مصرف آب تا ۵۰ درصد صرفه جویی می شود و کیفیت محصول تولیدی بالا می رود.
ازمهم ترین مزایای آبیاری قطره ای می توان به موارد زیر اشاره کرد :
- استفاده ی بهینه از منابع آبی
- رشد بهتر ذرت و افزایش سطح تولید
- کاهش مصرف آب
- کاهش تبخیر آب
- کاهش سطح علف های هرز
- کاهش فرسایش خاک
- کاهش زمان آبیاری
- کاهش بیماری های قارچی به دلیل عدم خیس خوردگی شاخ برگ گیاهان
- کاهش مصرف کود
- کود دهی به همراه آبیاری امکان پذیر است.
- امکان تنظیم مقدار آب دهی و زمان آبیاری وجود دارد.
◾️آبیاری بارانی
در روش آبیاری بارانی از سنتر پیووت برای آبیاری مزارع ذرت در سطح وسیع استفاده می شود.
◾️کود دهی ذرت
کودهای شيميایي دارای عناصر پرمصرف مانند نيتروژن، فسفر، پتاسيم، کلسيم، منيزيم و گوگرد و عناصر کم‌مصرف مانند منگنز، آهن، روى و موليبدن براى بالا بردن سطح توليد ذرت بسيار ضرورى هستند. البته مقدار کود مصرفى بايد متعادل بوده وبر اساس نتايج آزمايش‌هاى شيميایى خاک و تجزيهٔ بافت‌هاى گياه باشد.
بدیهی است افزايش بى‌رویه ی يکى از اين عناصر نمى‌تواند بر ميزان عملکرد محصول تأثير مثبتی بگذارد. در بعضی از مناطق نیز که کشت ذرت دام با آب فاضلاب تصفیه شده انجام می شود. نیازی به کود های شیمیایی نیست.
کود های حیوانی نیز برای کشت ذرت بسیار مفید هستند که باید در فصل پاییز به خاک داده شود. و در بهار کشت انجام گیرد. مناسب‌ترين زمان برای مصرف کود شیمیایی فسفر قبل از کاشت یا همزمان با کاشت و مصرف کود نیتروژن در طول رشد و همزمان با آبیاری ها می باشد.
بهترين روش کود دادن نيز به صورت نوارى است که کود به فاصلهٔ ۵ سانتى‌مترى بذر و به‌عمق ۳ تا ۵ سانتى‌مترى آن قرار داده مى‌شود. لازم به ذکر است کمبود عناصر خاک به ویژه نیتروژن باعث زرد شدن نوک برگاهای پایین ( قدیمی) ذرت می شود.
◾️علف های هرز
بیشترین خسارت علف های هرز به مزرعه ذرت در مرحله ۲ تا ۶ برگی شدن اتفاق می افتد. زیرا ذرت در ۳_۴ هفته ی اول رشد کندی دارد. و اگر در این مرحله علف های هرز کنترل نشوند؛ بر ذرت غالب می شوند و تاثیر منفی بر عملکرد محصول خواهد داشت.
توصیه می شود علف های هرز تا ارتفاع ۱۱_۱۳ سانتی حتما از بین برده شوند. امروز برای از بین بردن علف های هرز بین ردیف ها از دستگاه کولتیواتور و برای از بین بردن علف های هرز اطراف محصول از سموم شیمیایی استفاده می شود.
◾️برداشت ذرت
برداشت ذرت دانه ای و علوفه ای معمولا زمانی انجام می گیرد که دانه ها سفت شده باشند . که با دست زدن به دانه ها می توان متوجه شد.
برداشت ذرت علوفه ای
برای این منظور از دستگاه چاپر استفاده میشود. این دستگاه تمام اندام های هوایی گیاه را از فاصله حدود ۸_۱۲ سانتی متری سطح خاک برداشت کرده و به قطعات کوچک و خرد شده تبدیل و در داخل کامیون یا تریلی می ریزید. و به سیلو های دامداری ها ارسال می شود.
برداشت ذرت دانه ای
زمانی که یک لایه سیاه اطراف نوک دانه‌ها نمایان شد به این معناست که ذرت ازنظر فیزیولوژیکی رسیده است. برای برداشت ذرت دانه‌ای زمانی که رطوبت دانه‌ها به حدود ۲۵ تا ۲۸ درصد رسید از کمباین مخصوص استفاده می شود. این دستگاه ها بلال را برداشت و دانه ها را از چوب بلال جدا کرده و بطور خالص در مخزن می ریزند.
◾️نکاتی در کشت ذرت
- ✔️بذر اصلاح شده ی ذرت دانه ای یا علوفه ای را از تعاونی های وابسته به جهاد کشاورزی تهیه کنید.
- ✔️ در مناطق معتدل کوهستانی زمان کشت اول ذرت در اردیبهشت ماه و کشت دوم اواخر خرداد لغایت اواخر تیر ماه است.
◾️سخن آخر
تمام مراحل کاشت و برداشت ذرت دانه ای و علوفه ای به صورت اتوماتیک و با دستگاه انجام می گیرد. بنابراین جزو محصولاتی است دردسر و زحمت زیادی برای کشاورز به همراه ندارد و اگر مشکل آبیاری نیز به وسیله ی روش های نوین آبیاری حل شود؛ ذرت جزو پرسود ترین محصولاتی است که کشاورزان می توانند پرورش دهند.
در این راستا شرکت طراح گستر آب ارا با نزدیک به ۳ دهه فعالیت در حوزه طراحی و ساخت سیستم آبیاری نوین آماده ارائه خدمات برای شما هموطنان عزیز می باشد.
