لایسیمتر چیست و چه کاربردهایی دارد؟

امروزه یکی از دغدغه های مهم در بخش کشاورزی کمبود منابع آبی است، که لزوم استفاده از روش های نوین آبیاری را چندین برابر می کند. اما آیا روش های به کار گرفته موفقیت آمیز بوده اند؟ تا چه اندازه این روش ها موجب مصرف بهینه ی آب شده اند؟ واقعیت این است که این پروژه ها بعد از اجرا و تحویل به درستی مورد استفاده قرار نمی گیرند!

به عبارت دیگر اگر بهترین سیستم ها ، طراحی و پیاده سازی گردد اما بهره برداری از آنها به درستی انجام نگیرد، اثر بخشی خود را از دست داده و اهداف از پیش تعیین شده محقق نمی گردد.

در مدیریت و بهره برداری از سیستم های آبیاری آنچه حائز اهمیت است؛ مدت زمان آبیاری و مقدار آبیاری است. با طراحی یک برنامه ی آبیاری منظم می توان به بهترین حالت از سیستم های آبیاری بهره برداری کرد. حال با بهره برداری بهینه از منابع آبی سوالی که مطرح می شود این است که مصرف این مقدار آب چه تاثیری در میزان تولید محصول و سود آوری آن داشته است؟

پاسخ به این سوال نیازمند اطلاعات دقیق است تا بر اساس آن ها تصمیم گیری شود.

برای این منظور نیازمند دستگاه هوشمندی به نام لایسیمتر هستیم.

◾️لایسیمتر چیست؟

دستگاه لایسیمتر محفظه ی کنترل شده ای است که در داخل مزارع نصب می شود. خاکی که درون آن ریخته می شود همان خاک مزرعه و محصول کشت شده در آن، همان محصول مزرعه می باشد.

این دستگاه با بیلان بندی آب ورودی و خروجی مقدار تبخیر و تعریق اتفاق افتاده در خاک را اندازگیری می کند. سپس به بخش پردازش می فرستد تا مدت زمان کار پمپ آب و مقدار آب وارد شده به زمین مشخص گردد. این عمل درجه ی اتوماسیون سیستم را افزایش داده و نقش مهمی در رسیدن به بهره وری حداکثری آب دارد.

گفتنی است سابقه استفاده از لايسيمتر برای نیاز آبی به بیش از ۳۰۰سال برمیگردد.و اولین لایسیمتر وزنی در سال 1906 در آلمان طراحی و نصب گردیده است.

◾️انواع لایسیمتر

لایسیمتر های طراحی شده بسته به نوع اندازه ی تبخیر و تعریق به دو دسته تقسیم می شوند:

لایسیمترهای وزنی : دقیقترین نوع لایسیمترها هستند و تبخیر وتعرق را بر اساس تغییرات وزن اندازه گیری می کنند.

لایسیمترهای تفاضلی : لایسیمتر های ساده هستند که میزان تبخیر وتعرق را براساس بیلان (توازن) آب موجود درخاک اندازه گیری می کنند.

◾️کاربرد دستگاه لایسیمتر

یکی از مهم ترین مراحل در طراحی سیستم های آبیاری نوین تشخیص میزان نیاز آبی آن سیستم است.  به وسیله این دستگاه و اطلاعات به دست آمده از آن می توان نیاز آبی گیاهان زیر کشت در آن منطقه را به راحتی تعیین کرد .

از دیگر قابلیت این دستگاه می توان به اندازه گیری و ثبت دمای خاک اشاره کرد که در انتخاب مناسب ترین خاک برای رشد و نمو گیاهان کمک می کند. زیرا دمای بالا موجب رشد و باردهی سریعتر محصولات می گردد.

در کنار لایسیمتر پکیج اندازه گیری پارمتر های هواشناسی نیز نصب می شود که وظیفه ثبت پیوسته دما ؛ شامل دمای بیشینه ،دمای کمینه ،دمای پایه ی رشد را برعهده دارد که داده ها را جهت محاسبه به نرم افزار می فرستد. با تحلیل این داده ها می توان ارتباط بین دمای هوا با رشد و باردهی محصولات را شناسایی کرد.

برای پیش بینی دقیق اطلاعات مورد نیاز برای طراحی سیستم آبیاری، مدت زمان جمع آوری داده ها از لایسیمتر باید حداقل ۱ سال باشد و تعداد دستگاه های لایسیمتر در مزرعه نیز باید حداقل دو دستگاه باشد.

◾️نحوه ی عملکرد لایسیمتر

در زیر مخزن بزرگ دستگاه لایسیمتر لوله های زهکش نصب شده اند و وظیفه آنها خارج کردن آب بعد از آبیاری از کف مخزن به محفظه ای دیگر جهت اندازه گیری است. محفظه دوم که این آب به آن منتقل میشود نیز باید به اندازه ای بزرگ باشد که بتواند کل آب جمع آوری شده از مخزن کشت لایسیمتر را در خود جای دهد. برای دقت بیشتر میتوان سنسورهایی نیز در اطراف این دستگاه نصب کرد. مثل مخزن اندازه گیری مقدار بارندگی، حسگر های مقدار وزش باد و رطوبت و…

◾️ساختار کلی دستگاه لایسیمتر

۱-سخت افزار : شامل

• محفظه اصلی حاوی خاک دست نخوره مزرعه و کشت مدفون و هم سطح با سطح طبیعی زمین
• سنسورهای رطوبی و دمایی در عمق های مختلف خاک
• پمپ اعمال مکش از کف
• سیستم جمع آوری آبهای زهکشی شده از کف
• لود سلهای دقیق

۲-سیستم ثبت و ارسال داده

۳-نرم افزار نمایش داده ها، تحلیل و تصمیم گیری

نرم افزار این دستگاه ، داده ها را دریافت و پردازش نموده و نتیجه نهایی را در مورد مدت زمان آبیاری و میزان آبیاری و.. ارائه می کند. از قابلیت های این نرم افزار می توان به دریافت بدون محدودیت اطلاعات در هر نقطه از جهان ، پردازش در سریع ترین زمان ، محیط گرافیکی زیبا و ارائه داده ها در قالب نمودار ها اشاره کرد.

با جمع بندی سالانه ی داده های مربوط به نیاز آبی محصول ،مدت زمان آبیاری ،مقدار آب وارد شده به زمین ومیزان تولید محصول می توان شاخص های مهمی مانند میزان بهره وری را اندازه گیری کرد. به عبارت دیگر می توان گفت دستگاه لایسیمتر موفقیت روش های نوین آبیاری را تضمین می کند.

◾️نکات مهم در کارگذاری لایسیمتر ها

در طراحی و اجرای سیستم های لایسیمتری توجه به نکات زیر حائز اهمیت است :

•  حجم لایسیمتر باید به اندازه کافی بزرگ باشد تا مانعی در رشد گیاه ایجادنکند . برای گیاهان باعمق ریشه کم ، حجم لایسیمتر یک متر مکعب وبرای گیاهانی باعمق ریشه زیاد این حجم تا چند متر مکعب می باشد.
•  شرایط خاک درداخل لایسیمتر باید مشابه شرایط خاک مزرعه باشد یعنی بافت خاک در لایسیمتر مشابه بافت خاک در مزرعه باشدولایسیمتر دارای یک سیستم زهکشی مناسب باشد.
•  گیاه کاشته شده درلایسیمتر می بایست وضعیتی مشابه گیاه کاشته شده در مزرعه داشته باشد یعنی فاصله گیاهان همان فاصله اجراشده درمزرعه باشد. همچنین مقدار کود وسموم مصرف شده نیز همانند مزرعه اصلی باشد .
•  دراطراف لایسیمتر تا فاصله 10 برابر ابعادلایسیمتر از همان پوشش گیاهی که در لایسیمتر وجود دارد، موجودباشد.

◾️سخن آخر:

شرکت طراح گستر آب آرا با به کارگیری بهترین مواد اولیه و بهره گیری از ماشین آلات پیشرفته و نیروی فنی متخصص موفق به تولید دستگاه لایسیمتری گردید که نه مانند لایسیمتر های بزرگ، گران قیمت و پیچیده است و نه مانند مدل های مانند فائو ، پنمن ، مونتیث ،بلانی -کریدل و هار گریوز حاصل محاسبات متوالی و دارای خطا های قابل توجه است، بلکه واقعیت مزرعه را نشان می دهد. قطعه ای از خاک مزرعه است که دارای همان کشت است و نیازی به محاسبات ندارد.

کافی است میزان مصرف آب روی داده در یک بازه ی زمانی دوباره به خاک تزریق شود و میزان آب مصرفی نیز از اختلاف وزن لایسیمتر در بازه ی زمانی معین به دست می آید. این محصول با کیفیت ایرانی تاثیر به سزایی در بهره برداری از سیستم های آبیاری نوین ، افزایش بهره وری و استفاده ی بهینه از منابع آبی کشور خواهد دارد.