خیار از جمله سیفی جات و میوه های پر مصرفی است که در مزرعه ، گلخانه یا باغچه ی حیاط به راحتی قابل کشت است. دوره رشد این گیاه حدود ۲ ماه است و بعد از این زمان شروع به میوه دهی می کند. و اگر آبیاری ، کود دهی و سمپاشی به درستی انجام شود و گیاه دچار آفت یا بیماری نشود بسیار پر محصول است و با هر بار برداشت دوباره به گل می نشیند و می تواند سودهی خوبی داشته باشد.
در این مقاله سعی می کنیم اطلاعات مفیدی در خصوص زمان کاشت خیار ، نوع کاشت ، روش های آبیاری، بیماری های خیار و … خدمتتان ارائه کنیم. دعوت می کنیم در ادامه با طراح گستر آب آرا همراه باشید.
خیار، گیاهی است علفی، یکساله و بالارونده که طول آن به ۱تا ۳ متر می رسد. وبا نام علمی Cucumis sativus شناخته و بیش از ۳۰ گونه مختلف آن در دنیا کشت می شود. در حالت کلی خیار به سه شکل خیار مخصوص خیارشور، خیار بی دانه (گلخانه ای) و خیار بریدنی (یا خیار مجلسی) تولید می شود.
◾️عوامل موثر در رشد خیار
خیار نیز همانند سایر میوه ها و سبزیجات به شرایط آب و هوایی مناسب (دما و نور )، آب کافی، خاک مساعد نیاز دارد و با آبیاری به اندازه و مصرف کود ها و سموم می توان محصولی با کیفیت مناسب تولید کرد.
نور و دما : خیار در تمام مراحل رشدش به نور کافی به عنوان منبع تغذیه نیاز دارد. همچنین نور خورشید موجب گرم شدن و تنظیم دمای خاک می شود که برای جوانه زنی بذر ضروری می باشد.
خاک : خاک مناسب برای کاشت خیار باید نرم، سبک ، شنی و لومی حاصلخیز با زهکشی خوب و PH بین کمی اسیدی تا کمی قلیایی باشد. زیرا این نوع خاک ها سریعتر گرم شده و راحت تر گرما را در خود نگه می دارند.
اگر خاک باغچه یا مزرعه ی شما رسی باشد؛می توان با اضافه کردن مواد آلی مانند کود پیت، کمپوست و کود پوسیده خاک سفت و سنگین را تقویت و اصلاح کرد.
آب : خیار در تمام مراحل رشد به آبیاری و رطوبت کافی در زمان مناسب نیاز دارد.هر ۵ تا ۷ روز یکبار آبدهی بسته به شرایط آب و هوایی و سن گیاه باید انجام شود.
همچنین در آبیاری نباید منتظر پژمرده شدن گیاه بود. بسته به نوع خاک و شرایط رشد حدود ۲۵_۵۰ میلی لیتر آب در هفته، برای رسیدن به بهترین کیفیت خیار نیاز است. آبیاری نیز باید به آهستگی و آرامی انجام شود به طوریکه حداقل تا عمق ۶۰ سانتی متری خاک نفوذ کند . این گیاه نسبت به آبیاری غرقابی بسیار حساس است و به هیچ وجه نباید روی برگ های بوته های آن آب پاشید چون باعث تولید قارچ روی برگ ها می شود.
تعداد دفعات آبیاری و مقدار آبیاری به جنس خاک بستگی دارد .در خاک های سبک مقدار آبياری کمتر و فاصله زمانی بين آن نيز کمتر است.
کود : کود های گرانوله که از بقایای پوسیده شده دام و طیور تولید می شوند یا کمپوست غنی وکودهای پوسیده برای رشد خیار بسیار مناسب هستند. برای این منظور باید در عمق حدود ۵ سانتیمتری با خاک مخلوط و به تدریج تا عمق ۲۰_۲۴ سانتیمتری ترکیب شوند و بعد فرایند کاشت انجام شود.
همچنین کود های عالی مورد نیاز خیار ازت ، اسید فسفریک و پتاس می‌باشد.
لازم به ذکر است برای رشد بهتر گیاهان و حفظ کیفیت خاک کود دهی باید هر دو هفته یکبار با کودهای مایع یا کود گرانوله انجام شود. برای مساحت های زیاد بهتر است قبل از کشت آزمون خاک انجام شود تا کودهای مورد نیاز گیاه مشخص گردد.
برای اطلاع از میزان کود های مورد نیاز می توانید از کارشناسان این امر کمک بگیرید.
◾️زمان کاشت خیار
میوه خیار زمانی کاشته می شود که خاک مورد نظر برای کاشت گرم شده باشد. خیار نسبت به سرما بسیار حساس است و خیلی زود دچار سرما زدگی می شود.
به طور معمول دمای خاک باید حداقل ۶۵ درجه فارنهایت (۱۸ درجه سانتیگراد) باشد. این نکته را نیز در نظر بگیرید که همیشه دمای خاک کمی سردتر از دمای هوا است. بنابراین بسته به منطقه ی که در آن زندگی کنید دو هفته بعد از تمام شدن آخرین یخبندان در فروردین و اردیبهشت می توان خیار را کشت نمود.
◾️روش کاشت خیار
۱- روش مستقیم
خیار معمولا به روش کاشت مستقیم در مزرعه یا باغچه کاشته می شود. برای این منظور بعد از گرم شدن هوا ابتدا خاک باغچه مرتب می شود. و علف های هرز از بین رفته و زمین بیل زده می شود. سپس با کمپوست غنی می شود و زمین تراز شده و آبیاری می شود تا خاک اماده ی کاشت شود. ( آبیاری قبل از کاشت خطر شسته شدن بذرها در اثر شدت نیروی آب را کاهش می دهد.)
بذر ها نیز باید از ۴۸ ساعت قبل ۲۴ ساعت در آب و ۲۴ ساعت در دستمال نم دار پنبه ای در دمای محیط خیسانده شوند. بعد از اینکه رطوبت خاک به اندازه قابل کشت رسید؛ حفره ای به ارتفاع ۳ سانتیمتر حفر و دو عدد بذر به فاصله ۲_۳ سانتی در خاک قرار گرفته و رویش با خاک پوشانده می شود.
توجه داشته باشید فاصله های کاشت بذرها یا نشاء، باید ۵۰_۱۰۰سانتیمتر از هم دیگر باشد. تا زمانی که بذر ها سبز شوند؛ به هیچ عنوان نباید مزرعه آبیاری شود. زیرا با نفوذ آب روی حفره ها سله بسته و جوانه ها قادر به خروج از حفره ها نخواهند بود.
بعد از ۶_۸ روز بذرها جوانه می زنند.و زمانی که بوته ها ۲ تا ۴ برگی شدند باید بوته های ضعیف به آرامی خارج و بوته های قوی تر را برای میوه دهی وجین شوند. و پای گیاه با خاک کاور شود. اگر فاصله کشت بین بوته ها کمتر از حد استاندارد باشد باعث شلوغ شدن مزرعه شده و در نتیجه نور کافی به بوته ها نمی رسد و باعث تشکیل میوه ریز می شود.
۲- روش غیر مستقیم ( نشاء)
گیاهان خانواده کدوئیان را نمی توان به صورت نشاء خزانه کرد زیرا با وارد شدن هرگونه شوک به ریشه قادر به بازسازی ریشه های خود نیستند. اما گاهی برای اینکه برداشت زود تر از فصل انجام شود؛ ابتدا بذر ها در داخل گلدان های کوچک نشا قسمتی از دوره رشد خود را با نور و دمای کنترل شده می گذراند و پس از مساعد شدن آب و هوا به زمین اصلی منتقل می شود.
البته این روش نیاز به اطلاعات، دقت و مراقبت زیادی دارد. توجه داشته باشید که جوانه ها باید حدود ۴ هفته قبل از نشاء کاری آماده شوند.
سینی های نشا خیار دارای خانه هایی به ابعاد ۳.۳*۳.۳ تا ۴.۴ سانتیمتر هستند . این حفره ها باید با پیت موس پرشده و فشرده شوند . سپس یک عدد بذر خیار سبز شده در هر خانه در عمق ۱ سانتیمتری کاشته شده و روی بذر نیز با خاک مناسب یا خاک پیت پوشیده شود .
هنگام انتقال نشاء ها نیز باید کل بوته ی خیار به همراه خاک منتقل شود. زیرا خاک از ریشه های حساس خیار محافظت می کند در غیر این صورت ریشه از بین رفته و گیاه می میرد.
بلافاصله بعد از انتقال نشاها نیز باید ابیاری انجام شود . برای کاشت خیار درختی با گره زدن یک نخ به سر بوته ها، می توان آن ها را به بالا کشید و به یک داربست وصل کرد تا فضای کمتری را برای رشد اشغال کنند.
◾️روش های آبیاری خیار
◀️روش سنتی
از زمان های قدیم تا به امروز کشت خیار در بهار روی پشته هایی که ۱/۵ _۲ متر از هم فاصله دارند انجام می شود. به این صورت که آب از یک طرف وارد شده و به صورت نشتی به ریشه گیاه می رسد. قبل از کاشت نیز به زمین آب داده می شود تا خط آب مشخص شود.
در این روش اتلاف آب بسیار زیاد است. همچنین آب مواد غذایی خاک را شسته و دسترسی ریشه به مواد غذایی بسیار کم می شود.
روش های نوین آبیاری
دلیل کمبود منابع آبی روش های سنتی دیگر جوابگو نیست و بهترین روش برای آبیاری مزارع به ویژه آبیاری خیار که به آب نسبتا زیادی احتیاج دارد استفاده از روش آبیاری قطره ای است.
◾️مزایای آبیاری قطره ای
ازمهم ترین مزایای آبیاری قطره ای برای کاشت خیار بوته ای و گلخانه ای می توان به موارد زیر اشاره کرد :
- استفاده ی بهینه از منابع آبی
- رشد بهتر خیار و افزایش سطح تولید
- کاهش مصرف آب
- کاهش تبخیر آب
- کاهش سطح علف های هرز
- کاهش فرسایش خاک
- کاهش زمان آبیاری
- کاهش بیماری های قارچی به دلیل عدم خیس خوردگی شاخ برگ های گیاه
- کاهش مصرف کود
- امکان کود دهی به همراه آبیاری
- امکان تنظیم مقدار آب دهی و زمان آبیاری
در این روش بذر های خیار به صورت ردیفی کاشته شده و با روش قطره ای و به وسیله ی نوارهای تیپ آبیاری می شود.
◾️بیماری های خیار
- شته ی جالیزی
- کنه عنکبوتی
- سوسک های خانواده ی الاتریده
- سوسک های خانواده ی تنبریونیده
- شب پره
- سپتوریوز کدوئیان
- آنتراکنوز
- موزائیک خیار
- سفیدک دروغی خیار
- گموز
◾️کاشت خیار در گلدان
برای کاشت خیار در گلدان، ابتدا باید از بذرهای هیبرید که نیازی به گرده افشانی ندارند ، بوته هایشان کوتاه است و فضای زیادی را اشغال نمی کنند استفاده کرد. سپس در گلدانی که بذر خیار می کارید؛ باید کف آن با سنگ ریزه پر شود تا زهکشی مناسبی داشته باشد. و سپس با مخلوطی از ۵۰ درصد خاک و ۵۰ درصد کمپوست پر شود.
در مرحله بعد باید خاک تا عمق ۳ سانتی حفر و ۴_۵ عدد بذر خیس خورده با کمی فاصله از هم قرار گرفته و رویش با خاک پوشانده شود. بعد از کاشت آبیاری باید با احتیاط انجام شود تا آب اضافی از زیر گلدان خارج شود. آبیاری نباید با سرعت بالا انجام شود زیرا ممکن است بذر ها را جابه جا کند.
بعد از کاشت نیز گلدان خیار روزانه باید به مدت ۶ ساعت در نور مستقیم آفتاب نگهداری شود . زمانی که ارتفاع بوته ها به ۷ سانتیمتر رسید بوته های ضعیف حذف میشود و دو بوته ی قوی نگه داشته می شود. در روز های بعد که ارتفاع بوته ها ۲۵ سانت رسید؛ بوته ی ضعیف خارج می شود تا فقط یک بوته ی قوی باقی بماند.
◾️نکات مهم در پرورش خیار
۱- در هنگام برداشت هر دو روز درمیان باید مزرعه بازدید و خیار ها چیده شوند. اگر به تاخیر بیوفتد خیار ها بزرگتر شده و بازار پسند نخواهند بود. از طرفی تعداد گل های کمتری به میوه تبدیل خواهد شد.
۲- آبیاری زیاد قبل از گلدهی باعث تاخیر در گل دادن می شود و آبیاری بعد از گلدهی باعث تسریع رشد میوه و افزایش میوه ها می شود.
۳- بعد از این که بوته خیار ظاهر شد باید مرتب اطراف آن را وجین کرد.
◾️سخن آخر
همان طور که اشاره شد یکی از بهترین روش های آبیاری خیار استفاده از روش آبیاری قطره ای است تا ضمن صرفه جویی در مصرف آب کیفیت محصول تولیدی را چندین برابر افزایش دهد. در این راستا شرکت طراح گستر آب ارا با نزدیک به ۳ دهه فعالیت در حوزه طراحی و ساخت سیستم آبیاری نوین آماده ارائه خدمات برای شما هموطنان عزیز می باشد.
