روش های آبیاری درخت مرکبات

بهترین روش برای آبیاری درختان مرکبات مناسب می باشد ؟

به درختان همیشه سر سبز پرتقال، لیمو ترش، لیمو شیرین، گریپ فروت، نارنگی و.. درخت مرکبات می گویند که در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری پرورش داده می شود. در ایران نیز مرکبات بیشتر در شمال و جنوب کشور کاشت می شود. این درختان به میزان آبیاری کم اما مداوم نیاز دارند.

شناخت بهترین روش آبیاری درختان مرکبات برای کشاورزان بسیار حائز اهمیت است و علاوه بر صرفه جویی در مصرف آب موجب بهبود عملکرد و افزایش بازدهی آنها می شود. در این مقاله سعی می کنیم اطلاعات بیشتری در خصوص آبیاری درختان مرکبات ارائه کنیم. دعوت می کنیم در ادامه با طراح گستر آب آرا همراه باشید.

◾️عوامل موثر بر پرورش درختان مرکبات

عوامل بسیاری بر پرورش و نگهداری درختان مرکبات تاثیر می گذارند که می توان به شرایط آب و هوایی، نوع خاک ، آبیاری و کود دهی اشاره کرد.

شرایط آب هوایی :

درختان مرکبات در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری که اختلاف دمای شبانه روز کم است رشد می کنند. این درختان باید در فصل زمستان چند روز در دمايی كمتر از ۱۲ درجه سانتی‌گراد قرار بگیرند تا سرمای مورد نیازشان برای محصول‌دهی در سال آینده تأمین شود.

اگر این سرما به خوبی تامین نشود شکفتن جوانه‌های گل در بهار با اختلال روبه رو می شود. این درختان به دمای زیر صفر درجه نیز حساس هستند. درختان میوه‌های شیرین به تابستان هایی با هوای گرم و درختان میوه‌های ترش به تابستان‌های خنک‌تری احتیاج دارند.

مرکبات روزانه حداقل به ۶-۸ ساعت تابش مستقیم نور خورشید نیاز دارند در غیر این صورت سطح تولید و کیفیت محصولات پایین می آید. برای تامین نور شاخه های درونی درختان نیز شاخه های اضافی هرس می شود تا نور کافی و مناسب برای گلدهی شاخه های درونی فراهم شود.

خاک :

مرکبات در خاک های شنی با عمق و pH مناسب به خوبی رشد می کنند. اما در خاک های دیگر با زهکشی مناسب نیز می توانند پرورش یابند. در حالت کلی خاک های با نمک بالا، تراکم بالا و ماندابی و رطوبت زیاد می تواند به ریشه درخت آسیب زده و آن را از بین ببرد.

کود دهی :

درختان مرکبات برای رشد بهتر و داشتن میوه های سالم به میزان مناسبی از نیتروژن، فسفر ، پتاسیم ،آهن، کلسیم، منیزیم، بور، مس و روی نیاز دارند. بنابه نظر کارشناسان کشاورزی بهترین کود برای تغذیه درختان مرکبات کود NPK 2-1-1 است.

که باید در سال سه نوبت ؛ اواسط بهار ، اوایل پاییز و اواخر زمستان به درختان داده شود. میزان کود نیز بسته به سن درختان متفاوت است.

آبیاری :

آبیاری یکی از مهم ترین عوامل تاثیر گذار بر رشد درختان و تولید محصولات با کیفیت است.

درختان در طول دوره ی رشد نسبت به آب بسیار حساس هستند. اگر آبیاری کمتر از مقدار مورد نیاز درخت باشد؛ ریشه ها دچار تنش کم آبیاری می شود و سلامت کلی گیاه، سطح تولید و کیفیت میوه های تولیدی پایین می آید. همچنین اگر آبیاری بیش از اندازه انجام شود موجب ماندابی شدن خاک شده و اکسیژن کافی به ریشه ها نمی رسد و ریشه درختان می پوسد و یا دچار بیماری های قارچی می شوند.

در میان درختان نیز مرکبات به آب بیشتری نیاز دارند زیرا ۸۰ تا ۹۰ درصد میوه ی مرکبات را آب تشکیل می دهد.

آنچه که در آبیاری درختان مرکبات از اهمیت ویژه ای برخوردار است :

• ۱_میزان آب مورد نیاز درختان
• ۲_ تعداد دفعات آبیاری
• ۳_زمان مناسب آبیاری
• ۴_کیفیت آب
• ۵- انتخاب بهترین روش آبیاری

◾️میزان آب مورد نیاز درختان مرکبات

• ▫️میزان آب مورد نیاز درختان مرکبات بستگی به نوع درخت، سن درخت، جنس خاک و فصل آبیاری دارد.
• ▫️درختان لیمو و گریپ فروت معمولا نسبت به سایر مرکبات به آب بیشتری نیاز دارند. و نارنگی به آب کمتری نیاز دارد.
• ▫️نهال مرکبات و درختان جوان ۳ سال اول به آب بیشتری نسبت به درختان بالغ نیاز دارند.
• ▫️خاک های شنی که آب کمتری در خود نگه می دارند به آبیاری بیشتری نیاز دارند. در حالی که خاک های رسی رطوبت بیشتری را در خود نگه می دارند.همچنین درختانی که در خاک چمن کشت می شوند به آب بیشتری نسبت به درختانی که در زمین خالی کشت می شوند نیاز دارند.
• ▫️درختان مرکبات در تمام طول رشد به غیر از دوره ی خواب به آب کافی نیاز دارند. که این میزان در پاییز و بهار کمتر و در تابستان با گرم شدن هوا بیشتر می شود.

◾️تعداد دفعات آبیاری

تعداد دفعات آبیاری به شرایط آب و هوایی هر منطقه بستگی دارد.

در شمال کشور به دلیل اینکه بارندگی به اندازه ی کافی وجود دارد آب مورد نیاز درختان تامین می شود. و برای درختان بالغ ممکن است در فصول گرم ابیاری هر ۲۰ روز یک بار انجام شود و در زمستان نیازی به آبیاری نباشد.
و برای نهال ها و درختان جوان آبیاری ۸_۱۰ روز یکبار انجام شود.

اما در مناطق جنوبی کشور به دلیل کمبود بارش ها و گرمی هوا آبیاری باید ۲_۳ بار در هفته و برای درختان جوان روزی یک بار انجام شود تا رطوبت مورد نیاز درخت تامین شود.

نحوه ی آبیاری نهال مرکبات

نهال های مرکبات تا ۲_۳ سال که بالغ شوند به آبیاری عمیق و منظم نیاز دارند. در ابتدای کاشت ؛ حوضچه‌ای به فاصله ۲۰ سانتی‌متر از تنه حفر کنید. چندین بار آن را با آب پر کنید تا ریشه رطوبت مورد نیاز را به ‌مرور دریافت کند. این عمل را در دو هفته اول یک روز در میان و سپس برای چند ماه اول دو بار در هفته ادامه دهید.

توجه داشته باشید اگردر منطقه ای هستید که آب درختان خود را با آب باران تأمین می‌کنید اما در دو سال اول پنج روز یا بیشتر بارندگی نداشته باشد، باید آبیاری اضافی انجام دهید.

نحوه ی آبیاری درختان بالغ مرکبات

برای تعیین زمان آبیاری درختان بالغ انگشت خود را تا عمق ۱۰ سانتی‌متری خاک فرو کنید.. اگر خاک کاملاً خشک بود زمان آبیاری است.

◾️زمان مناسب آبیاری مرکبات

آبیاری مرکبات بهتر است در زمان صبح و عصر انجام شود تا ریشه ها بیشترین میزان آب را جذب کنند. آبیاری نزدیک ظهر مخصوص در روزهای گرم سال باعث تبخیر حجم زیادی از آب می شود. و علاوه بر هدر رفت آب ؛ میزان آب مورد نیاز ریشه تامین نمی شود.

◾️کیفیت آب مورد نیاز مرکبات

برای تأمین میزان آب مورد نیاز درخت مرکبات باید از آب‌هایی باpH مناسب (شوری كمتر از ۱.۵ ميلي موس بر سانتی‌متر) استفاده کرد.

آب‌شور موجب زردی، سوختگی نوک برگ‌ها و ریزش آن‌ها می شود . همچنین دمای مناسب آب نیز برای آبیاری مرکبات از اهمیت برخوردار است و در پاییز و زمستان که آب ها سرد هستند باید آب ولرم به درختان داده شود. زیرا ممکن است باعث سرما زدگی ریشه و ریزش برگ ها شود و در تابستان نیز نباید از آب مانده در شلنگ که در اثر گرما داغ شده است استفاده شود.

◾️بهترین روش آبیاری درختان مرکبات

آبیاری مرکبات از گذشته تا امروز بیشتر به روش غرقابی (کرتی، جوی و پشته) انجام می شود. این روش در مناطق شمالی کشور که بارندگی بسیار زیاد است و آبیاری کمتر انجام می شود مشکلی ایجاد نمی کند. اما در مناطق جنوبی که میزان بارش ها کم و به دلیل گرمی هوا تبخیر آب بسیار زیاد است آبیاری غرقابی به هیچ عنوان روش مناسبی نیست.

زیرا باعث اتلاف آب شده و آب کافی به درختان نمی سد. در این شرایط استفاده از روش های نوین آبیاری مانند روش آبیاری قطره ای بهترین گزینه است. آبیاری قطره‌ای باعث می شود قطرات آب به صورت تدریجی و دقیقا در محل ریشه ریخته شوند. برای افزایش راندمان آبیاری نیز بهتر است در ۳ سال اول یک ردیف قطره‌چکان‌ با فاصله‌ی ۱۸ تا ۲۰ سانتی‌متر از ساقه‌ی گیاه به صورت خطی نصب شوند.

مقدار آب مورد نیاز درختان مرکبات در آبیاری قطره‌ای نیز ۴ تا ۸ لیتر در ساعت برآورد می شود. آبیاری قطره ای موجب صرفه‌جویی در مصرف آب و کاهش رشد علف‌های هرز می شود همچنین از ترک خوردن میوه، سرمازدگی و ماندابی شدن خاک و خفگی و پوسیدگی ریشه‌ها در اثر آبیاری زیاد جلوگیری می کند.

◾️مرحل آبیاری مرکبات

۱- آبیاری در زمان گل‌دهی و گرده افشانی

میزان رطوبت خاک در زمان گل دهی و گرده افشانی از اهمیت زیادی برخوردار است. اگر در این دوره خاک رطوبت کافی نداشته باشد موجب عدم تلقیح، سقط جنین و ریزش غیرطبیعی گل‌ها می شود. همچنین آبیاری غرقابی و سنگین نیز به خصوص در خاک‌های رسی و در زمان گرده افشانی می تواند باعث ریزش گل‌ها شود.

در مناطقی که بارش باران به میزان کافی وجود دارد در این دوران نیاز به آبیاری غرقابی نیست. اما در مناطق کم بارش آبیاری به صورت قطره ای بسیار مفید است.

۲- آبیاری بعد از تشکیل میوه

رطوبت خاک در هنگام تشکیل میوه و طول دوره رشد میوه نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. کم آبی درخت مرکبات موجب پیچ خوردگی برگ ها به سمت بالا، ضخیم شدن برگ ها، ریزش برگ ها و میوه ها ، کاهش سایز میوه و زخیم شدن پوست میوه ها می شود.

اما اگر رطوبت کافی در زمان فروت ست ( تشکیل اولیه میوه ) و تقسیم سلولی تامین شود باعث افزایش سایز میوه ها خواهد شد. همچنین به دلیل این ۹۰ درصد میوه ها از آب تشکیل می شود آبیاری مناسب باعث افزایش کیفیت و سفتی میوه ها می شود.

در مناطق شمالی که ریزش های جوی مناسبی وجود دارد در صورت مرطوب بودن خاک طول دوره های آبیاری می تواند طولانی باشد. اما در مناطق جنوبی آبیاری باید بسته روزانه یا هفته ای ۲-۳ بار انجام شود. آبیاری بیش از اندازه نیز در این دوره باعث آبکی و بی طعم شدن میوه ها می شود.

۳- آبیاری قبل از برداشت

آبیاری مرکبات تا یک هفته قبل از برداشت به طور مرتب باید انجام شود. کم آبی در این دوران تاثیر مستقیمی بر کیفیت محصول نهایی دارد. اما فواصل آبیاری بسته به منطقه ی جغرافیایی می تواند تغییر کند.

۴- آبیاری بعد از برداشت

در مناطق شمالی بعد از برداشت میوه اگر رطوبت کافی در خاک وجود داشته باشد؛ آبیاری انجام نمی شود. اما در مناطق جنوبی بعد از برداشت درختان مرکبات یک بار آبیاری می شوند و بعد از آن به خواب زمستانی می روند. اگر آبیاری بعد از برداشت بیشتر از یک بار انجام شود؛ موجب رشد اضافی شاخ و برگ ها شده و خواب درختان به تاخیر می افتد که موجب کاهش محصول در سال آینده می شود.

در اواسط تا اواخر زمستان نیز که جوانه ی گل مرکبات تشکیل می شود اگر بارندگی ها و رطوبت کم باشد باید آبیاری انجام گیرد. در غیر این صورت شاهد کاهش جوانه های گل خواهید بود.

◾️نکات مهم در آبیاری درختان مرکبات

1- در فصل تابستان از آبیاری درختان نزدیک ظهر خودداری کنید. زیرا علاوه بر تبخیر شدن بیش از نیمی از آب، ممکن است باعث سوزاندن برگ ها شود.

2- هیچ گاه بر روی برگ درختان آب اسپری نکنید. زیرا قطرات آب باعث جذب نور خورشید و سوزاندن برگ‌ها می‌شوند. همچنین موجب بروز بیماری های قارچی در ریشه، ساقه، گلدهی و میوه می شود.

3- درختان مرکبات را مدت زمان طولانی تشنه نگه ندارید زیرا به محض آبیاری برگ های خود را از دست خواهند داد. در واقع تفاوت مرکبات با سایر درختان در همین است که اگر مرکبات را بعد از تنش آب آبیاری کنید؛ برگ های خود را می ریزند. درحالی که سایر درختان در زمان تشنگی برگ های خود را از دست می دهند.

4- در ماه های خرداد و مرداد آبیاری باید به صورت مرتب انجام شود ؛ زیرا اگر در این دوران درخت دچار کم آبی شود میوه ها دچار سقط شده و می ریزند.

‏5- بعد از هر بار کوددهی آبیاری باید انجام شود.

6 – قبل از سم‌پاشی بهاره و تابستانه آبیاری باید انجام شود تا اثر سموم بر روی خاک تا آبیاری بعد از بین برود و جذب ریشه نشود.

7- تعداد قطره چکان ها باید دقیقا متناسب با فاصله مکانی درختان در نظر گرفته شود تا از این طریق تمام قسمت ها به طور یکسان سیراب شوند.

◾️سخن آخر :

استفاده از آبیاری قطره ای ضمن صرفه جویی در مصرف موجب رشد بهتر درختان مرکبات و افزایش سطح تولید و بهبود کیفیت میوه های تولیدی می شود. در این راستا شرکت طراح گستر آب ارا با سالها فعالیت در حوزه طراحی و ساخت سیستم آبیاری نوین آماده ارائه خدمات برای شما هموطنان عزیز می باشد. ‏ ‏ ‏
‏