در روزگار کنونی به دلیل کمبود منابع آبی و لزوم صرفه جویی در مصرف آب و پیشرفت روز افزون تکنولوژی در خصوص افزایش کیفیت و بازده محصولات کشاورزی، استفاده از سیستم های آبیاری نوین از جایگاه ویژه ای برخوردار است.
یکی از این روش های آبیاری نوین، سیستم آبیاری بارانی است. در این روش آب مورد نیاز برای کشاورزی با استفاده از پمپاژ از طریق مجموعه‌ای از لوله‌ها عبور می کند و سپس این آب توسط آب‌پاش‌ها مانند قطرات ریز باران بر روی زمین می‌افتد.
◾️ چرا استفاده از آبیاری بارانی در اشکال مختلف افزایش پیدا کرده است ؟
آبیاری بارانی همانطور که اشاره شد از آبیاری های نوین می باشد که به دلیل داشتن مزایای بسیاری ، به سرعت در حال گسترش بین کشاورزان می باشد. در زیر به صورت موردی به برخی از این مزایا اشاره میکنیم :
- صرفه جویی در مصرف آب و کاهش هدر رفت آن
- افزایش راندمان تولید
- جلوگیری از فرسایش خاک
- مناسب برای هر نوع خاک به جز خاک رس سنگین
- مناسب برای آبیاری در مزارعی که تراکم محصولات بالاست
- امکان استفاده در زمینهای پر شیب.
- توزیع یکنواخت آب و کود و سم در تمام نقاط مزرعه.
- کمک به رشد بهتر گیاهان با لطیف کردن محیط اطراف گیاهان
- در این روش مقدار دقیق آب مصرفی، قابل اندازه گیری است.
- آبیاری بارانی در کاهش خسارات ناشی از آفت ها مانند شته ها تاثیرگذار است.
- تهویه خاک با آبیاری بارانی به راحتی انجام می شود.
- افزایش بهره وری و سودآوری در دراز مدت اشاره کرد.
◾️انواع سیستم آبیاری بارانی
✔️سیستم های غیر مکانیزه شامل :
- سیستم های جابجا شونده (کاملا متحرک)
- سیستم های نیمه جابجا شونده (نیمه متحرک)
- سیستم های کاملا ثابت
- ثابت با آبپاش متحرک
- سیستم مستقر شونده _شلنگی با قرقره کوچک
✔️سیستم های مکانیزه
- ویل موو_آبفشان غلتان
- گان _آبفشان قرقره ای
- سنتر بیوت _ آبفشان دوار یا عقربه ای
- لاینیر – آبفشان خطی
◾️آبیاری خطی چیست؟
روش آبیاری خطی یا لینیر (Linear) یکی از پیشرفته ترین روش های آبیاری بارانی است. که برای مزارع به شکل مستطیل ،بیضی وبا ابعاد هندسی نامنظم و مزارع کوچک به کار می رود.
این سیستم مشکلات مربوط به ايجاد رواناب و عدم آبيارى گوشه‌هاى زمين درسيستم سنتر پیوت را برطرف کرده و هر گوشه های زمین را آبیاری می کند. در سیستم آبیاری خطی لوله های فرعی به صورت خطی در امتداد طول زمین به کمک ستون ها و برج های کوچکی که بوسیله دو یا چهار چرخ بر روی زمین به صورت رفت و برگشتی حرکت می کنند؛ زمین را آبیاری می کند.
در این روش بیش از ۹۵ درصد از زمین کاملا آبیاری می شود و با افزایش رطوبت و حاصل خیزی خاک باعث افزایش سطح تولید و کیفیت محصولات تولیدی می شود. این دستگاه ها می توانند بین ۳۰_۱۰۰هکتار زمین را ابیاری کنند و آبگیری از کانال وسط مزرعه یا از طریق لوله های زیرزمینی و شیر هیدرانت های کنار مزرعه انجام می شود.
همچنین برای کارایی بیشتر سیستم ؛ پستی ها و بلندی های زمین باید کاملا یکنواخت باشد. حداکثر شیب مجاز در طول مسیر چرخ ها حدود ۷ درصد می باشد.
◾️اجزا سیستم آبیاری خطی
- سیستم کنترل فشار (پمپ)
- لوله های اصلی
- لوله های فرعی (لاترال)
- آبپاش
- قطعات کنترل آبپاش ها
- سیستم کوددهی
در این روش آب به کمک لوله ی خرطومی و به وسیله ی پمپ متحرک ؛ از کانال آبی که در امتداد زمین قرار دارد دریافت و وارد لوله ی اصلی می شود. و بعد وارد لوله های فرعی می شود.
◾️تفاوت سیستم آبیاری سنتر پیوت با آبیاری خطی
۱_سیستم ابیاری سنتر پیوت یا آبیاری عقربه ای فقط برای زمین هایی به شکل دایره مناسب است. در حالی که سیستم خطی برای زمین هایی با اشکال مختلف به کار می رود.
۲_در سیستم سنتر بیوت به دلیل اینکه دایره ای ابیاری می کند کناره های زمین ابیاری نمی شود.در حالی در سیستم خطی تمام مساحت زمین آبیاری می شود.
۳_هزینه نصب سیستم خطی به مراتب بیشتر از سیستم سنتر پیوت می باشد.
۴_بهره برداری از سیستم خطی دشوار تر از سیستم سنتر پیوت است.
۵_شدت پخش آب در ماشین های لینیر در تمام طول لاترال یکسان است درحالی که در سنتر پیوت شدت پخش در انتهای آن بیشتر می شود.
۶_ سیستم سنتر بیوت در مرکز زمین استقرار دارد و فقط حول یک محور مرکزی می چرخد و به محل شروع برمی گردد. در حالی که سیستم خطی به وسیله ی چرخ هایی که دارد دائما در حال حرکت روی زمین است و پس از آبیاری به انتهای زمین منتقل می شود.
برای حرکت درست و آسان چرخ های سيستم، جاده های خاکی با سطح صاف و کوبيده شده به موازات کانال ساخته میشود.
روش های مختلف پیاده سازی آبیاری خطی :
در این سیستم از ۴ روش آبیاری می توان استفاده نمود :
روش اول :
در اين روش ماشين از ابتداى زمين حرکت کرده و طورى آبيارى مى‌کند که وقتى به انتهاى زمين رسيد بلافاصله عقب‌گرد کرده و دوباره آبيارى را از انتها تا ابتداى زمين ادامه دهد. زمانی از این روش استفاده می شود که رطوبت زمين مانع حرکت چرخ‌هاى ماشين آبيارى نشود.
روش دوم :
در این روش ماشين از ابتداى زمين شروع به آبيارى کرده و تا انتهاى زمين حرکت می کند.بعد چند ساعت که رطوبت خاک کم شد ماشين بدون آبيارى کردن به سرعت به ابتداى زمين برگشت داده مى‌شود.
روش سوم :
دراین روش ماشين از ابتداى زمين شروع به آبيارى کرده و با سرعت کند حرکت می کند تا عمق آبيارى درنیمه اول زمين زياد باشد.
زمانیکه ماشين به وسط زمين رسيد سرعت آن زياد مى‌شود تا عمق آبيارى درنيمه دوم زمين کمتر از نيمه اول بوده و آبيارى به اصطلاح سبک انجام شود. پس از اينکه ماشين به انتهاى زمين رسيد درجهت عکس شروع به حرکت کرده و با سرعت کم يا آبايرى سنگين تا نيمه زمين به جلو مى‌رود. هنگامى‌که دوباره به وسط زمين رسيد سرعت ماشين زياد شده تا آبيارى در قسمت بعد به‌صورت سبک انجام شود. بدين‌ترتيب تمام زمين به‌صورت يکنواخت آب دريافت مى کند.
روش چهارم :
در این روش ماشين از ابتداى زمين شروع به حرکت کرده و تا وسط زمين را آبيارى مى‌کند. در وسط زمين آب قطع شده و ماشين با سرعت روى زمين خشک حرکت مى‌کند تا به انتهاى زمين برسد. حالا ماشين از انتهاى زمين در جهت عکس آبيارى را شروع کرده و حرکت مى‌کند تا دوباره به وسط زمين برسد.
در اينجا دوباره جريان آب قطع شده و ماشين بدون آبيارى روى قسمتى که تابه‌حال به اندازه کافى خشک شده و براى حرکت ماشين مشکلى ايجاد نمى‌کند به سرعت حرکت کرده و به ابتداى زمين مى‌رسد تا دروه جديد آبيارى شروع شود.
◾️انواع روش های آبگیری در سیستم آبیاری خطی
- ✔️آبگیری از لوله
- ✔️آبگیری از کانال
- ✔️آبگيري بصورت خودكار از شيرهاي آبگيري
◾️سخن آخر
شرکت طراح گستر اب ارا با نزدیک به ۳ دهه فعالیت در حوزه ی طراحی و ساخت سیستم های ابیاری نوین؛ افتخار تولید سیستم های مکانیزه آبیاری بارانی را با بهره گیری از بهترین مواد پتروشیمی و نیروی فنی متخصص و ماشینالات پیشرفته داراست.
