انواع روش های مورد استفاده برای آبیاری گندم

روش های مدرن و سنتی آبیاری گندم | چه روشی بیشترین راندمان را در آبیاری گندم دارد ؟

همان طور که می دانید بیشترین حجم مصرف آب ایران در بخش کشاورزی است. در شرایط کنونی به دلیل کمبود منابع آبی استفاده از روش های نوین آبیاری و جایگزین کردن آن با روش های سنتی گامی مهم در جهت استفاده بهینه از منابع آبی محدود می باشد‌.

روش های آبیاری مزارع گندم

یکی از محصولات کشاورزی استراتژیک در کشور ما گندم است. که به دلیل مصرف بالای نان در کشور جایگاه اول کشت را داراست. بنابراین استفاده از روش علمی برای آبیاری گندم  باعث صرفه جویی در آبیاری این حجم وسیع از اراضی  شده و راندمان تولید را بالا می برد.

کشت گندم معمولا به دو صورت دیم و آبی انجام می شود. در روش کشت دیم، تمامی آب مورد نیاز از طریق نزولات آسمانی و در روش آبی بخشی از طریق باران و مابقی توسط آب آبیاری تامین می شود. میزان آبیاری گندم در روش آبی بسته به  نوع بذر ، شرایط آب و هوایی و جنس خاک می تواند متفاوت باشد.

مراحل آبیاری گندم : 

اما به طور کلی آبیاری گندم در ۴ مرحله ی

  • بلافاصله بعد از کشت
  • ﺑﻌﺪ از ﺗﻜﻤﻴﻞ ﭘﻨﺠﻪ دﻫﻲ و ﺷﺮوع ساقه‌دهی
  • ﺧﻮﺷﻪدﻫﻲ و ﺷﺮوع ﮔﻠﺪهی
  • ﺷﺮوع ﭘﺮ ﺷﺪن داﻧﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺧﻤﻴﺮي ﻧﺮم

انجام می شود.
ﻛاهش دفعات آبیاری در هر کدام از این مراحل موجب ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻌـﺪاد ﺧﻮﺷـﻪ، ﻃـﻮل ﺧﻮﺷﻪ و ﺗﻌﺪاد داﻧﻪ در ﺧﻮﺷﻪ ، تولید داﻧﻪﻫﺎي ﭼﺮوﻛﻴـﺪه و ﻻﻏـﺮ و به طور کلی اﻓﺖ راندمان تولید می‌گردد.
مقدار آب مورد نیاز گندم در طول دوره رشد آن ۸-۴ هزار متر مکعب در هکتار است.

انواع روش های آبیاری برای گندم : 

۱-کرتی و نواری

یکی از روش های  آبیاری گندم که  به دلیل کوچک بودت قطعات  زمین بسیار رایج است روش کرتی می باشد.

در روش کرتی، مزرعه پس از کاشت به وسیله مرزبند به کرت های بزرگ تقسیم بندی شده و با استفاده از نهر کن، جوی های مناسب برای آبیاری تشکیل می شوند. آب از بالای زمین وارد شده و در سطح نوار جریان می یابد. طول و عرض کرت ها به بافت خاک و شیب آن بستگی دارد و در خاک های رسی طول کرت ها نسبت به خاک های شنی بیشتر است. عرض کرت ها معمولا بین ۳ تا ۱۰ متر و طول آن ها در حدود ۵۰ متر در نظر گرفته می شود. در این روش، احتمال شسته شدن عناصر غذایی (به ویژه نیتروژن) و همچنین جابجایی  بذرها در آبیاری اول وجود دارد. کارایی مصرف آب در این روش در حدود ۶۵% است.

ادامه مطلب  روش های آبیاری درخت مرکبات

آبیاری نواری گندم

آبیاری نواری شکل توسعه یافته آبیاری کرتی است که در آن اراضی زراعی شیب بندی شده و به شکل مستطیل و تراز بندی شده درآمده اند. در روش آبیاری نواری، نوارها شیب دار بوده و انتهای آن نیز معمولا باز است.  این روش آبیاری برای خاک های با شدت نفوذ پذیری کم تا متوسط و با شیب یکنواخت و کم مناسب است .

اما عدم رعایت فاصله ی آبیاری ،  آبیاری با جریان خیلی کم یا زیاد، آماده سازی ناقص زمین، یکدست نبودن خاک و عدم رعایت شیب درست می تواند موجب مصرف حجم وسیعی از آب شود. که با توجه به کمبود منابع آبی، بحران کم آبی را در پی دارد.

۲-روش آبیاری نشتی

یکی دیگر از روش های آبیاری روش نشتی است.این روش هنگامی استفاده می شود که گندم به صورت جوی و پشته کاشته شده باشد.

روش آبیاری نشتی در شرایطی که عمق و عرض جوی ها در حدود ۲۰ سانتی متر باشد، نتایج قابل قبولی را به دنبال دارد. در این روش، آب در تمام سطح خاک جریان نمی یابد، بلکه فقط در جوی ها جریان داشته و به تدریج در پشته ها نفوذ می کند. طول جوی ها به شیب زمین، بافت خاک و اندازه و شکل مزرعه بستگی دارد. در اراضی با شیب ملایم و بافت خاک متوسط تا سنگین، طول جوی های آبیاری ۱۵۰-۱۲۰ متر در نظر گرفته می شود.

سیستم آبیاری بارانی

۳-روش آبیاری بارانی

آبیاری بارانی از روش های نوین آبیاری می باشد که جایگزینی بسیار مناسب برای روش های سنتی محصوب می شود. روش آبیاری بارانی زمانی برای آبیاری گندم مناسب می باشد که تبخیر-تعرق متوسط یا پایین و باد هم کم باشد.بنابراین در مناطق گرم و خشک با تبخیر-تعرق بالا و بادخیز با سرعت بیش از ۴ متر در ثانیه ، به دلیل  تبخیر بالا  و باد بردگی زیاد ، روش های آبیاری بارانی کاربرد ندارد .

ادامه مطلب  آشنایی با انواع لوله مورد استفاده در صنایع

همچنین در این روش احتمال گرفتگی مکرر نازل ها توسط املاح آب وجود دارد. که برای کشاورزان پر زحمت است. با این حال راندمان آبیاری بارانی در حدود ۷۵ تا بیش از ۸۰% است که نشان از اهمیت این روش در آبیاری  است. یکی از بهترین روش هایی که میتوان آبیاری بارانی مدیریت شده ای را در زمین های کشاورزی مختلف پیاده سازی کرد استفاده از ماشین آبیاری قرقره ای می باشد .

۴-روش آبیاری قطره ای

یکی از بهترین روش ها برای افزایش راندمان تولید گندم که در مراکز تحقیقاتی هم تایید شده ، آبیاری قطره ای با نوار تیپ است . این روش هر چند از نظر هزینه کمی بالاتر است اما با انتخاب ۷۰ سانتی متر فاصله نوار ها ، ۹۰ متر طول لترال ها  و ۲۰ سانتی متر فاصله سوراخ های آبده بالاترین راندمان  را می دهد.

مهمترین تفاوت آبیاری قطره‌ای با سایر روش‌های آبیاری در این است که بین تبخیر-تعرق و مقدار آبی که باید به زمین داده شود، در یک دوره زمانی محدود (۲۴ تا ۷۲ ساعت) توازن برقرار می‌شود. این امر باعث می‌شود با توجه به محدود بودن میزان آب در دسترس، بیشترین بهره‌وری از آب انجام پذیرد.

آبیاری قطره ای

علاوه بر این در سیستم‌های آبیاری قطره‌ای، کودهای شیمیایی مخلوط و حل شده و در نتیجه به کل به سیستم اعمال می‌شوند. که به این روش کوددهی و آبرسانی همزمان شیمیاری یا آبیاری شیمیایی گفته می‌شود. در بعضی موارد تا ۹۵٪ صرفه‌جویی در مصرف کود گزارش شده‌است.

استفاده از روش آبیاری قطره ای باعث کاهش فرسایش خاک ، کاهش رشد علف های هرز ، صرفه جویی در زمان آبیاری و در کل کمک به صنعت کشاورزی است.

هر چند این روش معایبی مثل بالا بودن هزینه سیستم، خرابی لوله ها بعد از مدتی در اثر تابش نور خورشید. و گرفتگی لوله ها در اثر رسوب در صورت نداشتن فیلتر را دارد ولی حجم آب مصرفی و راحتی آبیاری و از همه مهم ترین بالا بردن راندمان تولید به قدری مهم است که می توان با راه کارهای مناسب این نقاط ضعف را برطرف کرد.

ادامه مطلب  تصفیه فاضلاب چیست ؟

گفتنی است برای هر دو روش کشت گندم (پخشی یا مکانیزه)، آبیاری به  روش قطره ای امکان پذیر است. بطوریکه  در هر دو روش، نوارهای تیپ باید طوری پهن شوند تا تمامی سطح مزرعه پس از آبیاری (حداکثر یک روز پس از قطع آبیاری) مرطوب شود. اما در کشت های ردیفی گندم، قراردادن لوله های تیپ مجزا برای تمامی خطوط کشت که فاصله ۱۵ تا ۲۰ سانتی متری دارند، عملا اقتصادی نبوده ولذا باید به صورت دو در میان و یا سه در میان انجام گیرد.

بنابراین در این روش کاشت، تنها تعدادی از خطوط کشت مستقیما توسط نوار تیپ آبیاری شده و خطوط کشت واقع در بین دو ردیف لولهف از طریق پیشروی جبهه رطوبتی به طرفین آن، آبیاری می شود. در عمل ممکن است که تلفیقی از دو روش کشت فوق اتفاق بیفتد و ضمن کاشت خطی گندم، فواصل بین خطوط هم بذرپاشی شود. در هر صورت، نیاز است که تمامی خاک مزرعه پس از آبیاری مرطوب شود.

همچنین در برخی اراضی و در زمان کاشت گندم، ممکن است شوری اولیه خاک بسیار بالاست.  مزارعی که برای اولین بار کشت شده و یا در مناطق خشک قرار دارند، بیشتر در معرض شور شدن هستند و ضروری است که برای کشت گندم و اجرای سیستم آبیاری قطره ای ، تمهیداتی برای آن ها در نظر گرفته شود.

تشخیص این موضوع از طریق نمونه برداری خاک مزرعه قبل از اجرای سیستم تیپ و تجزیه آزمایشگاهی آن امکان پذیر است.

طراح گستر آب آرا با بیش از چندین سال تجربه ی عملی در طراحی و راه اندازی سیستم های آبیاری ، امکان مشاوره ی تخصصی در مورد سیستم های آبیاری مورد نیاز با توجه به نوع زمین و منطقه ی سکونتی شما را مهیا کرده است .

بیایید با کنار گذاشتن روش های سنتی و استفاده از بروزترین روش های آبیاری گامی مهم در جهت پیشرفت صنعت کشاورزی و حفظ منابع آبی کشور داشته باشیم.

پست های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

این قسمت نباید خالی باشد
این قسمت نباید خالی باشد
لطفاً یک نشانی ایمیل معتبر بنویسید.
شما برای ادامه باید با شرایط موافقت کنید