کاربردهای نوار تیپ یا همان نوار آبیاری قطره ای | انواع و ویژگی ها
کاهش بارندگی ها ، کمبود منابع آبی، خشکسالی ها ،افزایش رشد جمعیت و نیاز به گسترش بخش کشاورزی ،اهمیت استفاده از روش های نوین آبیاری را دو چندان کرده است. یکی از موفق ترین روش های آبیاری نوین ،روش آبیاری قطره ای است. اگر این روش به درستی طراحی ، اجرا و مدیریت شود می تواند تا ۵۰ درصد در مصرف آب صرفه جویی کند .یعنی با همان میزان آب می توان سطح وسیع تری را زیر کشت برد.
در این روش آب مستقیم به پای ریشه ریخته می شود و از تبخیر آب جلوگیری می کند. سیستم آبیاری قطره ای خود انواع مختلفی ای دارد که بعد از مطالعه و بررسی دقیق نوع خاک ، آب و محصولات کشت شده می توان بهترین آن را برای مزرعه انتخاب کرد.
◾️نوار آبیاری قطره ای (تیپ) چیست؟
یکی از تجهیزات مهم سیستم آبیاری قطره ای “نوار آبیاری قطره ای” یا “نوار تیپ” است. که به آن نوار آبیاری هم گفته می شود.
این نوار در واقع یک لوله پلیمری یکسره است که در فواصل مشخص دارای محلی برای خروج قطره ای آب می باشد. جنس این نوار ها از پلی اتیلن نرم بوده و در طول های مختلف به صورت خوابیده و حلقه شده به فروش می‌رسند.
در مناطقی که تلفات آب بیشتر از ۵۰ درصد است، می‌توان روش آبیاری تیپ را جایگزین روش‌های مرسوم آبیاری کرد. لوله‌های تیپ از نظر جنس دارای انواع یک، دو و سه ساله هستند و با توجه به شرایط آب منطقه می‌توان در مزارع مختلف کاربرد داشته باشند. برای مثال نوع یک‌ساله آنها برای مزارعی که آب مناسبی ندارد، مورد استفاده قرار گیرد.
◾️انواع نوار آبیاری قطره ای
نوار تیپ به دو صورت کلی پلاک دار و درز دار تولید می شود.
نوار پلاک دار :
نوار تیپ پلاک دار دارای قطره چکان می باشد. از مزایای نوار پلاک دار می توان به موارد زیر اشاره کرد :
- عمر بالا نسبت به نوار های درز دار
- حل مشکل باز شدن دوخت در نوار آبیاری درز دار
- قابل استفاده در زمین های شیب دار به دلیل یکنواختی بهتر در آبدهی
- قابلیت نصب پلاک های pc بر روی آن ها که موجب می شود خاصیت خود شویندگی و تنظیم آبدهی داشته باشند.
قطر این نوار ها ۱۶ میلی متر با ضخامت ۱۵۰-۲۰۰ میکرون می باشند و پلاک های موجود در این نوارها با فاصله های ۱۰ سانتی متر تا یک متر با دبی های مختلف می باشد. ولی رایج ترین فاصله ها ۱۰، ۱۵، ۲۰ و ۳۰ سانتی متر می باشند.
نوار درز دار (بغل دوخت ) :
قطره چکان ندارد و به جای آن مسیری زیگزاگ شکل (زیپ مانند) در کنار آن وجود دارد که باعث شکستن فشار آب شده تا قطرات از طریق درز ها خارج و به پای گیاه برسند. نوع دیگر آن، دارای روزنه ای در روی نوار است که به آن درز از وسط می گویند.
نوارهای درزدار دارای قطر ۱۶.۵ میلی متر با روزنه های ۱۰، ۲۰ و ۳۰ سانتی متر با دبی متفاوت می باشند که معمولا دارای ضخامت ۱۷۵ میکرون می باشند.
◾️نوار آبیاری قطره ای برای کشت چه نوع محصولاتی مناسب است؟
از نوار آبیاری قطره ای برای کشت گیاهان ردیفی استفاده می شود . از این نوع کشت ها می توان به موارد زیر اشاره کرد :
- سبزیجات و صفی جات : سیب زمینی، پیاز، هندوانه، خربزه، گوجه فرنگی، خیار، كدو، بادمجان، گل كلم، كاهو، فلفل، هویج و …
- غلات : گندم، جو، برنج و …
- گیاهان صنعتی :نیشکر ,پنبه,ذرت :چقندر قند:کلزا,سویا و دانه های روغنی دیگر…..
- حبوبات :عدس، نخود، انواع لوبیا، ماش، نخودفرنگی و …
- گلخانه ها
- گل كاری مزارع گل، فضای سبز و.. استفاده می شود.
◾️نقش فیلتراسیون در آبیاری قطره ای
در بیشتر سیستم های آبیاری قطره ای؛ در نوار تیپ ها بایداز فیلتر های مناسب استفاده شود تا از گرفتگی در مسیر جریان آب توسط ذرات کوچک جلوگیری به عمل آید. البته در سیستم های آبیاری قطره ای خانگی به دلیل استفاده از آب شیر (آشامیدنی) نیازی به سیستم فیلتراسیون نیست.
با این وجود اکثر تولید کنندگان تجهیزات آبیاری در صورتی محصول خود را ضمانت می کنند که از فیتراسیون مناسب استفاده شود.
◾️ویژگی های نوار آبیاری قطره ای
۱-نوار آبیاری قطره ای با تنوع زیادی از نظر ضخامت و فاصله بین قطره چکان ها یا درز ها تولید می شود. اما پر کاربرد ترین نوع آن ها ضخامت ۲۰۰ و ۱۷۵ میکرون با فاصله آبدهی (روزنه یا پلاک) ۲۰ سانتی متر می باشد.
۲-فواصل آبدهی معمول دیگر، ۱۰ و ۳۰ سانتی متر می باشد. گرچه برای متراژ های بالا امکان تولید با فاصله سفارشی نیز وجود دارد.
۳- آبدهی نوار تیپ معمولاً از ۱٫۲ تا ۳ لیتر در ثانیه می باشد. هر چقد فاصله درز یا قطره چکان بیشتر باشد (مثلاً ۳۰ سانتی‌متر)، آبدهی نیز بیشتر می‌شود.
۴- جنس نوار آبیاری تیپ از پلی اتیلن نرم و انعطاف پذیر است و مقاومت بالایی در برابر اشعه ماوابنفش ، پوسیدگی ،واکنش های شیمیایی کود و سموم و.. دارد.
◾️مزایای استفاده از نوار آبیاری قطره ای
- نصب آسان و سریع
- جمع آوری آسان به وسیله ی دست و ماشین
- هزینه مناسب
- وزن سبک و انعطاف پذیر
- صرفه جویی در مصرف آب
- امکان استفاده در اکثر زمین های با پستی و بلندی بدون نیاز به تسطیح زمین
- امکان نصب روی خاک ، زیر خاک و حتی معلق
- یکنواختی توزیع آب
- جلوگیری از رشد و گسترش علف های هرز
- جنس پلیمری و رنگ سیاه آن از چسبیدن جلبک و رسوبات معدنی به آن جلوگیری می‌کند.
- مقاومت در برابر اشعه ماوابنفش UV، کودهای شیمیایی و سموم
- امکان استفاده با فشار آب پایینی (در حدود ۱ اتمسفر)
- از خیس شدن شاخ و برگ گیاهان جلوگیری کرده و مانع از بیماریهای قارچی در آن ها می شود.
- افزایش رشد محصولات
- نیاز به فضای نگهداری کم برای نوار تیپ ها
- قابل بازیافت و منطبق بر استانداردهای زیست محیطی
◾️معایب نوار آبیاری قطره ای
- سرمایه اولیه زیاد :که البته این هزینه را می توان از طریق دریافت وام تامین نمود. این هزینه در بلند مدت از طریق کاهش هزینه های آبیاری و افزایش تولید محصولات باکیفیت جبران می شود.
- مسدود شدن روزنه های خروج آب یا قطره چکان های تعبیه شده بر روی نوار در اثر ذرات معلق احتمالی موجود در آب . این مشکل با استفاده از فیلتراسیون مناسب قابل حل می باشد.
- امکان آسیب رسیدن به نوار ها از طریق جوندگان مثل موش صحرایی وجود دارد.
◾️طریقه نصب نوار آبیاری تیپ
نصب این نوار ها به راحتی به وسیله ی دست و ماشین آلات انجام می گیرد. در مقالات بعدی روش های نصب کامل این نوارها را آموزش خواهیم داد.
◾️توصیه های مهم در استفاده از نوار آبیاری
۱-جهت نصب و اجرای سیستم آبیاری قطره ای حتما از مهندسین مشاور مشورت بگیرید، زیرا اجرای نوار های آبیاری در طول های کوتاه موجب افزایش تعداد اتصالات ،افزایش متراژ لوله ها و در نتیجه افزایش هزینه طرح می شود.
از طرفی استفاده از نوارهای آبیاری در طول های زیاد نیز موجب کاهش یکنواختی آبیاری و در نتیجه کاهش عملکرد محصول می شود.
۲-قبل از اینکه نوارهای تیپ به لوله متصل شوند باید لوله های اصلی حتما شستشو شوند.
۲- شاخه های درختان یا هر چیز نوک تیز به نوار تیپ آسیب می رساند و موجب سوراخ شدن می شود لذا هیچ گاه نوار را روی زمین نکشید و در طول زمان استفاده مراقب باشید تا نوار سوراخ نشود.
۳-هرگز نوار تیپ را بر روی شیب های بالای ۲ درصد نصب نکنید. این عمل موجب عدم یکنواختی توزیع آب در طول نوار آبیاری می شود همچنین در زمان غیر فعال بودن شبکه، ممکن است مکش معکوس ایجاد کرده و ذرات خاک به درون روزنه ها مکیده شود. معمولا در این گونه اراضی نوار در جهت عمود بر شیب نصب می شود.
۴-نیاز آبی گیاه را کم در نظر نگیرید زیرا ریشه گیاه برای رسیدن به آب به مجرای خروجی نوار نفوذ کرده و موجب انسداد آن خواهد شد.
۵-فشار کاری ایده آل برای بهره برداری از نوار های آبیاری تیپ ۰٫۶ اتمسفر است که در صورت عدم رعایت فشار ایده آل، آبدهی روزنه ها از مقدار اسمی تغییر می نماید. (حداقل فشار کاری ۰٫۴ اتمسفر و حداکثر فشار کاری ۱ اتمسفر برای نوار آبیاری تیپ می باشد.)
۶-پس از پایان عملیات کود دهی و سموم در شبکه آبیاری ، بهتر است سیستم مدت مناسبی کار کند تا باقی مانده کود و سم داخل نوار به وسیله آب کاملا خارج شود.
۷-سیستم آبیاری قطره ای در مزارعی که آب آنها سخت و شور است نباید اجرا گردد مگر آنکه از فیلتراسیون مناسب استفاده شود.
۸-بعد از اتمام هر فصل آبیاری، نوارها باید از روی سطح مزرعه جمع آوری شوند تا برای کاشت در فصول بعد با مشکل مواجه نشوید.
۹- برای افزایش طول عمر نوار ها می توان با مقداری خاک روی آنها را پوشش داد تا از تابش مستقیم نور خورشید که باعث افزایش دمای آن می شود، جلوگیری کرد.
۱۰-در مناطقی که باد زیاد می وزد و سرعت باد باعث جا به جا شدن نوارها می شود لازم است نوار ها با استفاده از میخ پلاستیکی با فاصله ی مناسب تثبیت شوند . در صورت اینکه سرعت باد به حدی باشد که امکان تثبیت با میخ پلاستیکی نباشد می توان نوارها را در عمق ۵ تا ۱۰ سانتی متر زیر خاک نصب کرد.
◾️سخن آخر
استفاده از نوار آبیاری تیپ به عنوان یکی از اجزاء مهم سیستم آبیاری قطره ای نقش مهمی در صرفه جویی از منابع آبی و افزایش عملکرد محصولات کشاورزی و در نتیجه سودآوری کشاورزان و باغداران ایفا می کند.
در این راستا شرکت طراح گستر آب آرا با نزدیک به ۳ دهه فعالیت در حوزه ی ساخت انواع سیستم های آبیاری تحت فشار با بهره گیری از نیروی فنی متخصص و مواد اولیه با کیفیت و ماشین آلات پیشرفته موفق به تولید انواع لوله و اتصالات آبیاری قطره ای و بارانی شده است.
